26 thoughts on “Kindbespreking in de praktijk”

1. In de ca 40 jaar dat er in de pedagogische vergadering een kind werd besproken, heb ik nooit meegemaakt, dat het betreffende kind in die vergadering aanwezig was. Ook in het pedagogische voordrachtswerk van Steiner heb ik geen aanwijzingen gevonden dat dit aanwezig zijn van pedagogisch/didactisch belang zou zijn.
   De school waar dit gebeurt, moet dus zo haar redenen hebben om dit wel te doen. Het zou interessant zijn te vernemen waarom men daar zo te werk gaat.
   Is dit de werkwijze op die ene school, of is dit iets wat alle steinerscholen in België doen? Ook in de onderbouw? (4-12jr).
   Dat er ook anders over de “kijkwijzer kindbespreking” kan worden gedacht, is hier te vinden:
   http://steinerschoolgefocust.wordpress.com/2012/03/14/kijkwijzer-kindbespreking/

2. het moet niet erger worden! Bij het vorige artikel over fascistisch Italie dacht ik, dit is bewijs van toen. Is dat nu nog van belang als het in de huidige praktijk niet gebruikt wordt? Ik maakte daar zorgen over.
   Nu krijg ik een antwoord wat me schokt. Ik neem aan dat deze bedenkelijke observatie van nu is.
   In de psychologie worden mensen op gedrag(geen oren) bekeken in verband met hun welzijn,psyche om een diagnose te geven van mensen(kinderen zijn ook mensen!) die aanwijsbare hulp nodig hebben. Is de antroposofische leraar een (doorgedraaide)psycholoog? Ik vraag me af, wat gebeurd er na deze observatie? Wordt Steiners pseudowetenschap dan bevestigt en het gezonde kind in haar voor,nadeel behandeld?
   Vooral de vragen over seksualiteit zijn in verband met mijn ervaringen afstoteljik. In de jaren 70-80 werd geen seksuele voorlichting gegeven op de vrijeschool. Ondanks het nu wettig verplicht is zal het me niet verbazen dat de vrijeschool hier onderuit probeerd te komen. In mijn klas was een ongezonde seksuele spanning. Hier naast gebeurde iets wat door seksuelevoorlichting voorkomen had kunnen worden. Het werd in de doofpot gestopt.
   Ik kan mij herinneren dat een leerling uit mijn klas(bovenbouw) een poster ophing van de Rutgersstichting in Nederland. Een bureau voor seksuele vragen en een meldpunt voor mishandeling enz. Dit was niet om sensatie maar een serieuse zet. Op deze verantwoordelijke daad werd woedend gereageerd en de poster moest onmiddelijk verwijderd worden. De klas was verbijsterd. We voelde dat hier iets niet klopte.
   Waar blijven leraren met nog meer bewijzen van dit soort juridisch aanvechtbare praktijken?

3. Die zukünftigen Waldorflehrer “lernten” am “Seminar für Waldorfpädagogik Berlin” u.a. auch Physiognomik: An der Schädelform, etc., lässt sich laut Anthroposophie der Charakter des Kindes bestimmen.

   Ich habe seinerzeit mal ganz vorsichtig gefragt:

   “Sollte man nach DER Geschichte – dem Nationalsozialismus – nicht vorsichtig mit der Schädelkunde umgehen?”

   Der Dozent Wilfried Jaensch gab zu verstehen, dass es nur auf die “richtige” – also: anthroposophische – Haltung ankomme …

   Über meine Ausbildung zum Waldorflehrer am “Seminar für Waldorfpädagogik Berlin” (die “Schädelkunde” kommt in meinem Bericht nicht vor):

   –

   “Waldorflehrer werden! – am Seminar für Waldorfpädagogik Berlin“

   http://www.ruhrbarone.de/waldorflehrer-werden-–-am-„seminar-fur-waldorfpadagogik-berlin“/

4. @ Ramon

   I realized you feature Nicole Glocke’s report on the “Seminar für Waldorfpädagogik Berlin” on twitter: “Inkarnieren zum Klavier”, http://www.novo-magazin.de/88/novo8857.htm

   I add her comment, http://www.ruhrbarone.de/waldorflehrer-werden-–-am-„seminar-fur-waldorfpadagogik-berlin“/comment-page-1/#comment-78486

   –

   “#16 | Dr. Nicole Glocke sagt am 5. März 2011 um 17:22

   Mit diesem Beitrag [“Waldorflehrer werden! – am Seminar für Waldorfpädagogik Berlin“] hat Andreas Lichte in anschaulicher Weise meine Erfahrungen im Lehrer-Seminar für Waldorfpädagogik in Berlin bestätigt.

   Inmitten von Seminaristen, von denen einige noch nicht einmal ein Studium absolviert hatten, oder an staatlichen Schulen gescheitert waren, lernte ich das kennen, was als “totalitäre Gruppe” bezeichnet wird:

   Die Dozenten des “Seminar für Waldorfpädagogik Berlin” erhoben Rudolf Steiner zum allwissenden Guru, wir Seminaristen mussten nachsprechen, aber nicht widersprechen. Wer das tat wie ich, hatte ein Problem. Am Waldorfseminar musste ich einen Lernprozess durchlaufen, der mir zeigte, wie rasch der Mensch bereit ist, seine Freiheit des Denkens aufzugeben und blindlings den Vorgaben Anderer zu folgen.

   Obwohl meine Erlebnisse im Berliner Waldorf-Seminar vier Jahre zurückliegen, entsetzt mich immer noch der Gedanke, dass derart gleichgeschaltete Menschen Kinder für das Leben vorbereiten sollen. Daher werde ich mich zukünftig bei meinen politischen Kontakten dafür einsetzen, dass nicht nur die Scientologen vom Verfassungsschutz beobachtet werden müssen, sondern auch sämtliche Einrichtungen der Steiner-Jünger.

   Dr. Nicole Glocke”

5. Bovenstaande getuigenis is van mijn hand
   @Daphne: wat je in je eerste regels zegt, slaat spijkers met koppen: het gaat over de steinerschool of vrijeschool nu. De geschiedenis kan een belangrijke verklaringsbron zijn voor vreemde praktijken, maar niet voor die duidelijk in kaart zijn gebracht.
   Over seksuele voorlichting maak je nog een pertinent punt: voor niet-confessionele scholen (die niet tot een vaste religie behoren) was normaal het programma zedenleer de plaats waar seksuele voorlichting gebeurde. Nu is het zo dat de steinervereniging rechtzaken heeft gevoerd tegen de Vlaamse regering, om een vervangprogramma te mogen geven (en er subsidiëring voor te ontvangen). Dit vak heet nu cultuurbeschouwing.
   Het zou lonen om dat leerplan eens nader te bekijken, maar het hele idee van dit vak was om gesubsidieerd hun eigen zin te doen.

   http://www.ribz.be/Dynamische%20leerplannen/

   Hier zie je de leerplannen voor basisonderwijs m.b.t. zedenleer. Ik had graag gezien dat de steinerianen hierin concreet aanwezen welke waarden ze niet onderschrijven.

6. Zowel de Standaard als het Nieuwsblad hebben het relaas van de kindbespreking in de steinerschool van Gent opgepikt.

   (…) GENT – Inspectie van de oren en het geschrift van het kind, indringende vragen over relaties. Een tijdelijke leerkracht in de Steinerschool is geschrokken van de zogenaamde ‘kindbespreking’.

   (…) Op een donderdagavond werd een zestienjarig meisje, aan wie Bruyninckx geen lesgaf, uitgenodigd voor een twintigtal leerkrachten, met ook de schoolarts erbij. Ze kreeg volgens de interimaris vragen over haar privéleven: over de relaties binnen het gezin, over hoe ze opschoot met de jongens in de klas. Na haar vertrek vroeg de schoolarts iedereen het uiterlijk van het meisje te beschrijven. Er werd gevraagd de komende week op haar voeten te letten. (…)

   Vlezigheid

   Arnout De Meyere, vestigingsdirecteur van de Gentse Steinerschool, geeft het bestaan van de kindbesprekingen toe. ‘Ik begrijp dat ze voor buitenstaanders vreemd overkomen. Je moet het in de context zien.’ (…)

   Maar hoe relevant is het om oren van leerlingen te bekijken? ‘De vlezigheid van het oor biedt een beeld van hoe gezond iemand is. Hoe een leerling schrijft, of zijn schriften invult, zegt veel over hem. Wat die vragen betreft: we willen weten of een kind zich goed voelt en relaties dragen daar nu eenmaal toe bij.’ (…)

   Voor De Meyere past een en ander in de traditie van alle Steinerscholen. ‘Het is voor de leerkrachten een oefening in waarneming’, zegt hij. ‘Om een beter beeld van een leerling te krijgen. Hooguit twee tot drie kinderen per jaar worden zo besproken. Het wordt niet gebruikt om te bepalen of een leerling geslaagd is.’ (…)

   De Standaard, Laat je oren eens zien’, Tom Ysebaert: http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20120703_00210073

   Het Nieuwsblad, Steinerschool inspecteert zelfs de oren van uw kind, Tom Ysebaert: http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=DMF20120703_00209986

7. Beste “J” (je echte naam zou je ook kunnen geven, aangezien die nu toch al in alle kranten staat)
   Ik ben juist afgestudeerd aan de Steinerschool van Gent en ook aan mij hebben ze gevraagd of ze over mij zo’n leerling bespreking mochten doen. Dit is al het eerste aspect, je bent volledig vrij om dit te weigeren. Ik heb dit niet gedaan en dus toegezegd, en ik heb daar helemaal geen slecht gevoel bij gehad of spijt van gekregen. Wat ook niet vermeld wordt, is dat de leerkrachten je hun conclusies meegeven achteraf, en die waren voor mij heel leerrijk en ik heb daar echt iets aan gehad. Ik kan begrijpen dat u niet besefte wat er allemaal gebeurde, aangezien u maar 14 dagen op deze school hebt les gegeven. Ik vind het dan echter ook uw recht niet om zonder goede kennis van zaken de school zwart te maken voor de hele media. U kon toch gewoon uitleg hebben gevraagd? Ik ben er zeker van dat de leerkrachten u dan degelijk hadden kunnen verwoorden wat hun bedoeling was. Eerlijk gezegd voel ik nu ook “plaatsvervangende schaamte”, maar dan niet in plaats van de Steinerschool…

   En ohja, Daphne, seksuele opvoeding ontwijkt onze school absoluut niet, ik zou niet weten waar je dit vandaan haalt. Wij hebben dit wel degelijk gehad, allereerst in het 6e leerjaar (museumbezoek inbegrepen) het 2e middelbaar een hele dag, en dan in het 4e middelbaar een hele periode van het vakuur cultuurbeschouwing.

8. Pienternet, een site voor studenten, komt met een artikel over kindbespreking in de steinerschool en geeft als bron De Morgen op.

   Arnout De Meyere, pedagogisch gevolmachtigde van de Gentse tak van Middelbare Steinerscholen Vlaanderen (MSV) komt weer aan het woord.

   (…) Denkers en doeners

   De kinderbespreking maakt deel uit van de Steinertraditie, zegt schoolhoofd Arnout De Meyere. “Dat gebeurt al 25 jaar, met de allerbeste bedoelingen.” Hij legt uit dat leerkrachten wekelijks bij elkaar komen om leerlingen te bespreken, en als een kind volgens hen meer aandacht nodig heeft, komt het tot een kinderbespreking. (…)

   (…) Schoolresultaten en de ontwikkeling van het kind staan volgens De Meyere centraal. En daarin speelt volgens hem ook het uiterlijk een rol. “Enerzijds om een eventueel medisch probleem te signaleren, en ook om het kind te karakteriseren. Een vlezig, goed gevormd oor wijst op een meer aardse persoonlijkheid. Niet dat wij uit één oor conclusies trekken, dat is een onderdeel van alle waarnemingen.” Hij noemt als voorbeeld zijn oudste ‘ranke dochter met lange, fijne vingers’ en ‘iets kleinhoofdiger’. Een denker dus, terwijl haar jongere zus een ‘doener’ is. “Zij gooit zich, ze is niet bang van nattigheid. Ook niet op sociaal vlak.”(…)

   Dat schoolresultaten centraal staan blijkt niet uit een artikel uit 2010 van Hans Annoot, woordvoerder Federatie van Steinerscholen.

   (…) Pedagogische evaluatie

   In steinerscholen hanteren we in principe geen puntensysteem, omdat cru gesteld “goede punten halen voor kinderen geen doel op zich mag vormen.” Het doel is ontwikkeling, leerstof is middel. (…)

   http://www.steinerscholen.be/downloads2/artikel_impuls_steinerscholen.pdf

   Dat is toch iets anders dan schoolresultaten centraal stellen.

   Van diezelfde Federatie van Steinerscholen komen we te weten, tenminste wanneer we er het ‘Pedagogisch project Middelbare Steinerschool Vlaanderen vzw’ op naslaan, dat de steinerscholen ‘streven naar een zo groot mogelijke creatieve vrijheid voor de leraren, zowel in hun klas, als wanneer ze samenwerken in een “lerarencollege”‘.

   In datzelfde Pedagogisch project kunnen we lezen dat het mensbeeld een belangrijke leidraad is bij de beoordeling. En met ‘mensbeeld’ bedoelt men dan het mensbeeld zoals Rudolf Steiner dat in de ‘Algemene menskunde als basis voor de pedagogie (Vrij Geestesleven 2010) wordt beschreven.

   Uit het nawoord: ‘… op basis van hogere kenvermogens (…) plaatsen tussen gangbare antropologische geschriften (…) psychologie tussen fysiologie en filosofie…’

   (…) Het begrip menskunde zoals het in de titel van de reeks voordrachten wordt gebruikt, behoeft wellicht enige uitleg. Met algemene menskunde is bedoeld: een wetenschap die de totale mens omvat en die een algemene geldigheid heeft voor de hele mensheid. Het gaat dus om de mens als biologisch, psychologisch, sociaal en geestelijk individueel wezen. Willen we het werk plaatsen tussen de gangbare antropologische geschriften, dan moet de nadruk worden gelegd op de psychologische zijde, zoals in dit nawoord ook is gedaan. Immers de psychologie pendelt tussen fysiologie en filosofie, bestrijkt dus het biologische zowel als het geestelijk-ethische vlak. Steiners Algemene menskunde doet dit ook, maar hij onderscheidt op basis van hogere kenvermogens duidelijk de fysiologische, de psychologische en de geestelijke aspecten van de mens, om tegelijkertijd ook het onderlinge verband te markeren.(…) http://www.christofoor.nl/srsv/v514alge.pdf

   De originele tekst is hier te vinden: http://fvn-archiv.net/PDF/GA/GA293.pdf

   Er worden meerdere hoofdstukken besteed aan de bouw van het hoofd.

   Steiner drukt zijn leraren een en ander op het hart m.b.t. het hoofd, o.a. dat het ‘nu juist goed voor de leraar zich een begrip eigen te maken dat ver van het alledaagse is verwijderd’.

   Mijn vertaling van het origineel:

   (…) ‘Wilt u bestuderen hoe het intelligente van de wereld zich openbaart, dan bestudeert u het hoofd als schedel, als skelet, en hoe het hoofd aansluit bij onder- en bovenkaak en ook wat er nog ledemaatachtig uitziet aan het hoofd.
   U kunt namelijk overal overal de uiterlijke vormen als openbaringen van het innerlijk aanzien. En u begrijpt alleen dan de uiterlijke vormen wanneer u ze als openbaringen van het innerlijke aanziet.
   Want ziet u, ik heb altijd gevonden dat voor de meeste mensen een grote moeilijkheid daarin ligt te om begrijpen welke verhouding tussen de beenderen van armen en benen en tussen de beenderen van de kop, van het hoofd bestaat. Het is nu juist goed voor de leraar zich een begrip eigen te maken dat ver van het alledaagse is verwijderd. (…) p. 149

   (…) ‘Daardoor ziet de kop er zo uit – het is ook het eerste dat zich in de menselijke embryonale ontwikkeling vormt – dat het algemeen menselijke geestelijk-zielig het eerst in de kop tevoorschijn komt.’ (…) p.160

   (…) ‘Nu hebben we een merkwaardige samenstelling van lichaam, ziel en geest in het menselijk hoofd. We hebben een zeer, zeer gevormd lichaam als hoofd. (…) Wanneer het hoofd ‘ (…) p. 161

   Maar terug naar de kranten van deze week.

   Dat de inhouden van de kindbesprekingen waarover de media berichten tot de traditie van de steinerschool behoren, waardoor het geval in Gent dus geen ‘incident’ is, wordt bevestigd door leraar Johan Coremans, die een vervangingsopdracht deed in een andere steinerschool.

   (…) In een vakje steken, noemt Johan Coremans die praktijk. Hij gaf even les aan de Steinerschool in Leuven, die tot dezelfde scholengroep behoort. Hij kreeg van zijn ex-collega’s te horen dat hij er ‘cholerisch’ uitzag, een term uit de middeleeuwen waarbij de samenstelling van een lichaam gekoppeld wordt aan karaktertrekken. Cholerisch, iemand die te veel gele gal zou aanmaken, betekent dat je opvliegend bent. “Maar vooral de kleuterleidsters waren constant bezig met de grootte van het hoofd, de stand van de ogen en de oren van de kinderen.”(…)

   Tot slot komt Hans Annoot aan het woord als woordvoerder van de Federatie van Steinerscholen in Vlaanderen.

   (…) Hans Annoot, woordvoerder van de Federatie Steinerschool Vlaanderen, staat achter de kinderbespreking, maar niet in dit geval. “We vragen ons af hoe relevant het is om de fysieke ontwikkeling van een 16-jarige te bestuderen, en of het recht op privacy gerespecteerd wordt. Ook binnen de beweging stelt men hier vragen bij.” (…)

   http://www.pienternet.be/middelbaar/comments/in_de_steinerschool_telt_ook_de_vorm_van_je_oor_mee/

   Zegt Hans hier: ‘Mijn naam is haas?’

   Want ik zie de Federatie van Steinerscholen toch de ‘Algemene menskunde als basis voor de pedagogie’ (heruitgegeven 2010, zie hierboven) als grondslag voor steineronderwijs aanprijzen?

   En wat dan te denken van de Kijkwijzer kindbespreking, te vinden bij de Federatie van Steinerscholen, waar onder andere de begrippen klein- en groothoofdig zijn te vinden en waar op verscheidene plaatsen ook wordt gewezen op lichaamskenmerken

   (…) Groot- of kleinhoofdig (dromend, rustig, fantasierijk, moeilijk te wekken — wakker, levendig, helder, stelt zich t.o. de dingen)
   Hoofd: drieledigheid in het gelaat (voorhoofd, neus, mond/kin)
   Haar (kleur, …, kruin)
   Voorhoofd, schedelvorm, achterhoofd, haargrens
   – Ogen, wenkbrauwen
   Oren: drieledigheid
   Neus: drieledigheid, onderlinge afstanden
   Mond: vorm, open/dicht
   Gebit: kwaliteit, vormentaal
   Verhemelte
   – -Hals, strottenhoofd
   Romp: schouders, rug, borst, buik
   Ademhaling: waar, ritme
   Lendenen
   Rug: scoliose, hol-bol,
   Beweeglijkheid
   – Handen, nagels, schouders
   Bekken, benen, voeten (…)

   weblog.steinerscholen.com: kijkwijzer kindbespreking//

9. Ik ben zelf ook net afgestudeerd aan de Steinerschool in Gent, een medeleerling van de studente die hier boven getuigde. Ik vind het erg om te merken dat je niet eens reageert op haar reactie, dat je die gewoon negeert. Dat bevestigt voor mij dat je de positieve kanten niet eens wilt horen, en daarmee de waarheid ontwijkt. Het lijkt wel alsof je hier niet realistisch naar wilt kijken en je wentelt in die negatieve gedachtenstroom… Als je echt heel graag slecht naar iets wilt kijken zal het je altijd wel lukken, als je maar kortzichtig genoeg bent, als je je maar genoeg blind staart op één ding, en niet wilt kijken naar het geheel. Ik vind het zelf wel heel erg om dit te moeten lezen/merken…

   Ik lees hier zéér veel commentaar op de Steinerschool, maar hoeveel van jullie kènnen de Steinerschool echt?! Ik zou zeggen, geef niet te veel commentaar op dingen die je niet kent… En denk niet te snel dat je het kent.
   Ik heb zelf mijn hele leven op de Steinerschool gezeten en heb niets gemerkt van alle dingen die jullie insinueren! Ja, de Steinerschool heeft ook zijn mindere kanten, maar dat heeft iedere school, nietwaar??

   Iets wat ik ook belangrijk vind om te vermelden, en wat overigens ook vermeld stond in het eerste artikel in De Standaard (!), is dat er nog nooit klachten zijn geweest van leerkrachten, ouders of leerlingen! Zijn zij dan niet degene waar het over gaat? Zijn zij dan niet de mensen die wèl weten wat er precies gebeurde?
   Waarom wordt er dan nu zo veel aandacht besteed aan iemand die eigenlijk van niets weet, eigenlijk helemaal niet begrijpt wat er gedaan werd, en daar dan maar uit onbegrip commentaar op begint te geven?! Dat slaat nergens op… Hij had er niets mee te maken.

   Beste “J”, ik hoop dat je dit leest. Ik had je toch anders ingeschat toen je die 2 uren les kwam geven bij ons, meer als een bewust persoon. Ik had nooit gedacht dat je echt naar onze school kwam om er iets te vinden waar je commentaar op kon geven, waar je mee in de media kon komen. Ten minste, zo komt het nu op ons over. Ik ben zelf echt geshockeerd! En ik denk dat ik uit naam van vele leerlingen mag spreken…

10. In mijn ‘Kijkwijzer kindbespreking(2) http://steinerschoolgefocust.wordpress.com/2012/07/06/kijkwijzer-kinderbespreking2/
    heb ik al vrij uitvoerig gereageerd op wat jij hebt gemeld.
    Nu je er met de frenologie nogal behoorlijk naast zat, lijkt het of je een nieuwe poging doet de menselijke schedel in Steiners visie onder de aandacht te brengen.
    De vertaling laat te wensen over; ik heb een betere voor je, als je dat wilt.

11. Ik heb een uitgebreide reactie op mijn blog gepost:
    http://www.taalanderwijs.org/wp/?p=218

12. Beste Ramon,

    Is mijn interpretatie juist als ik aanneem dat je met ‘leerlingen’ eigenlijk bedoelt dat je niet gelooft dat het om leerlingen gaat en niet om ouders, leerkrachten, bestuursleden?
    Zo ja, dan stel ik voor dat je Johan zijn blog eens leest waar ook wij (juist afgestudeerde leerlingen van de steinerschool in kwestie) uitgebreid op hebben gereageerd.

13. Het is wel apart om te zien hoeveel ‘leerlingen’ in de bres springen voor hun school wanneer het ware gezicht van een steinerschool in de media wordt getoond.

    Ergens doet dit me denken aan een debat in de media over lijfstraffen in de steinerschool van Leuven, nu weer zo’n drie jaar geleden. weblog steinerscholen.com/2009/04/29/strafbaar/ Plotseling dook op de website van De Standaard de ene na de andere ‘leerling’ op.

    Niet alleen om de school en de in opspraak gekomen juf te steunen, maar vooral om te zeggen dat de leerlinge die mishandeld was volgens hen een leugenaarster was. Ook enkele ouders van die kinderen spraken hun verontwaardiging uit over het verhaal van het slachtoffertje. En ook hier werd door verdedigers van de steinerschool gezegd: ‘Het is uit de context getrokken’.

    Hans Annoot, die ook nu weer wordt opgevoerd, kwam zelfs de media aanvallen door te stellen dat het toch maar één geval was, waarop diezelfde media hem op z’n plaats zette. Bart Dobbelaere publiceerde een artikel met de ook voor de commotie rond de ‘kindbespreking’ toepasselijke titel ‘Een klacht, geen klacht?’ http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=KU29PDNO

    Want dat is blijkbaar ook nu weer de redenering van steinerschooladepten: ‘Er is nooit een klacht geweest over de kindbespreking. Dit is de eerste keer, dus kan het niet zo erg zijn’. Nu, het is wel erg. De antroposofische volkspsychologie die wordt aangewend in steinerscholen komt in grote mate op het volgende neer:

    1. Iemand (X) heeft bij Rudolf Steiner iets gelezen dat een soort ‘aha-erlebnis’ heeft opgewekt;
    2. X gaat op zoek naar voorbeelden in de praktijk die bevestigen wat hij heeft gelezen;
    3. Vervolgens deelt X dit met de gemeenschap (suggestie);
    4. De gemeenschap bevestigt het bekomen inzicht van X (positieve projectie);
    5. X verwerft leiderschap en deelt als autoriteit degenen die zien wat hij ziet schouderklopjes uit (conditionering)

    Aan de hand van het getuigenis van Johan Bruyninckx is dit volgens mij ook wat is gebeurd tijdens de kindbespreking die hij aankaart.

    Misschien dat mensen die vertoeven binnen de antroposofische of steinerschoolbeweging zich er echt niet van bewust van zijn dat dit soort achterhaalde praktijken niet meer op hun plaats zijn in het hedendaagse onderwijs. Die onwetendheid, of misschien een gebrek aan gezond verstand, neemt niet weg dat wanpraktijken wel mogen worden aangekaart.

    En over gezond verstand gesproken. Hans Annoot, woordvoerder van de Federatie van Steinerscholen, laat in de krant optekenen dat hij twijfels heeft over de manier waarop de kindbespreking in de steinerschool van Gent is uitgevoerd. Dit terwijl Arnout De Meyere, pedagogisch gevolmachtigde MSV Gent, die kindbespreking verdedigt.

    Het lijkt er nu op dat men vanuit de Federatie voorzichtig afstand neemt van Arnout De Meyeres standpunt, wat op zich toch wel heel vreemd is. Arnout De Meyere was key-note spreker op de meest recente lerarendag voor steinerschoolleraren.

    Deze lerarendag had als onderwerp ‘Opvoeding als sacraal proces’ en op de website van de Federatie van Steinerscholen was tot voor enkele weken een gelijknamige tekst te vinden, van Arnout De Meyere. Ondertussen is de tekst beveiligd met een wachtwoord, maar ik heb op mijn weblog nog wel enkele citaten uit de tekst staan.

    Ik heb er zo mijn bedenkingen bij, maar laat iedereen maar zelf zijn conclusies trekken aan de hand van de manier waarop De Meyere, en met hem de Federatie van Steinerscholen, naar kinderen kijken. Dit vanuit de antroposofische visie op de mens en opvoeding, te zeggen: de mens is van nature ziek en de opvoeding is het genezingsproces waardoor het kind de gezondheid verwerft om volwaardig mens te worden (R. Steiner).

    Uit: Opvoeding als sacraal proces, thema lerarendag 2011 weblog steinerscholen.com/2012/01/13/de-leraar-als-heiland/

    (…) Het is een buitengewoon goede houding om zich met het bewustzijn te doordringen, dat elke leraar in zekere zin de arts van zijn kinderen is. (…)

    (…) Als men zich verdiept in de kwestie van de ‘Krankheit von Natur’, de erfzonde, of de zondekrankheid (zoals die in de Mensenwijdingsdienst van de Christengemeenschap wordt genoemd), dan frappeert het hoezeer de materiële en geestelijke aspecten van één werkelijkheid met elkaar verbonden zijn. (…) In onze menselijke constitutie, en meer specifiek in de werking van ons zenuwstelsel en onze bloedstroom liggen de afdrukken van inwerkingen van Luciferische, Ahrimanische en Christelijke origine. (…)

    De Meyere gaat verder op hetzelfde elan en refereert daarbij nog een keer aan Steiner.
    Ahriman nam bezit van ons zenuwstelsel, dat als aardse structuur vrij levenloos is. Hij verleidt ons tot levenloos intellectualisme. De toegang voor Lucifer ligt dan eerder in ons bloed. Hij roept op tot zelfstandigheid maar lokt ons naar de roes en de illusie. Christus werkt de te sterke incarnatie tegen en onttrekt de ziel uit haar gebondenheid aan de overgeërfde bloedkrachten.(…)

    Tot slot nog iets over het lezen van kinderen aan de hand van hun schedel.

    Dit wordt, zoals in mijn vorige reactie en het artikel hierboven weergegeven, door Rudolf Steiner zelf in zijn ‘Algemene menskunde als basis voor de pedagogie’ uitvoerig besproken. Op de algemene menskunde is, zoals de titel van het boek al aangeeft, de steinerpedagogie gebaseerd. Nog heruitgegeven in 2010.

14. @sterretjes

    Het is geen kwestie van geloven of niet geloven. Ik weet niet wie aan de andere kant aan het toetsenbord zit en ik heb vanuit antroposofische hoek al zoveel nepberichten gehad dat ik al snel ga twijfelen aan de betrouwbaarheid van het bericht.

    Mijn ervaring, niet alleen op deze weblog, is dat wanneer de steinerschool in opspraak komt er mensen gaan reageren die zich voordoen als leerling (maar ook als ouder), o.a. om zo de publieke opinie te beïnvloeden.

    Ik zeg niet dat het in dit geval zo is en mocht het niet zo zijn, vraag ik me dan toch weer af of jullie niet zijn beïnvloed door vooraanstaande mensen binnen de school.

    En mocht dan zelfs dit volgens jullie niet het geval zijn, dan roept dit weer de vraag op hoe het komt dat jongeren zich zo sterk identificeren met hun school dat ze per se in de verdediging moeten gaan?

    Begrijp me niet verkeerd: ik heb daar niks op tegen, maar ik vind het wel vreemd. Het gaat toch gewoon om een school die kritiek krijgt en niet over een vriend of familielid?

    PS: ik heb de blog van Johan gelezen en er quasi dezelfde reactie als hier geplaatst.

15. Ramon, ik vind het ronduit vermoeiend om jou reacties te lezen en wil er dan ook echt niet helemaal op reageren. Als jij zo graag overal de slechte dingen in wil zien en iedereen achterdochtig aan wil kijken, doe dat dan maar. Maar de meeste mensen zijn eerlijk en daar vertrouw ik zelf op. Als ik zeg dat ik een leerling ben dan is dat gewoon zo.
    En persoonlijk vind ik het juist mooi dat leerlingen opkomen voor hun school. Het gaat ‘gewoon om een school’ zeg je. Wel toevallig heb ik misschien wel mijn hele leven op die school doorgebracht, heb ik daar veel geleerd en me daar thuis gevoeld. Is het dan niet logisch dat je daar voor op komt? En belangrijker; ik houd persoonlijk niet van leugens. Als die dan verspreid worden vertel ik graag hoe het echt zit, om misschien toch een paar mensen van die leugens af te helpen. Zo niet, dan blijft het gewoon jammer…

    Dat je durft insinueren dat wij als leerlingen te sterk beïnvloed zouden zijn (het lijkt bijna alsof je het over hersenspoeling hebt ofzo) door “vooraanstaande mensen”… Dat gaat gewoon te ver!
    Ik meen te hebben begrepen dat je zelf kinderen op de Steinerschool hebt gehad. Dan bevestigt dit voor mij weer eens dat je niet veel van de Steinerschool begrepen hebt… Als er iets is wat we leren is dat we zèlf een mening moeten vormen over de dingen, zonder je te veel te laten beïnvloeden door anderen. Zelfstandig denken. En dat is wat er hier gebeurt.

    En beste leerling die het duidelijk niet eens is met mij en enkele andere leerlingen: ik vind nog steeds dat ik het recht heb om te zeggen dat ik uit naam van meerdere leerlingen kan spreken. Ik zeg daarmee niet dat iedereen het met mij eens is. Maar toevallig praten we hierover en hoor ik op zo’n momenten toch van velen dat ze het wèl met mij eens zijn…

16. @ net afgestudeerde leerling nr.2

    Ik kan er weinig aan doen dat jij moe wordt van mijn reacties te lezen, toch? Je hoeft ze ook niet te lezen. Dit is een vrij podium. 🙂

    Ik ga erin de eerste plaats vanuit dat jij een (ex)leerling bent, maar ik kan over mijn ervaringen met fakers moeilijk doen alsof ze niet zijn gebeurd. Het is overigens zo dat mensen die gedupeerd zijn door de steinerschool me meestal contacteren via het contactformulier en zich bekendmaken, waarna vaak telefonisch contact volgt. Dan weet ik met wie ik te maken heb, begrijp je?

    Verdedigers van de steinerschool die hier reageren gebruiken vaak hele rare e-mailadressen die wanneer ik er een bericht naar stuur niet blijken te bestaan. Ik heb wat dat betreft dus heel weinig houvast om te weten wie wat stuurt.

    Ik heb inderdaad, zoals je onder ieder artikel kunt lezen, drie kinderen in de steinerschool gehad. Als ik op het moment dat overwogen werd om de kinderen naar de steinerschool te laten gaan meer van de steinerschool en haar basis had begrepen, zouden ze er nooit hebben gezeten. Zoveel is zeker. Voor mij is een kind van nature gezond (de helaas zieke kinderen even buiten beschouwing gelaten) en hoeft dus ook niet naar school om te worden genezen, zoals pedagogisch gevolmachtigde Arnout De Meyere, en met hem de antroposofische school, beweert. Een kind gaat naar school om te leren, om onderwijs te krijgen. Ik aanvaard de filosofie niet waarin wordt gepropageerd om naar kinderen te kijken alsof het zieken zijn die belast zijn met erfzonde.

    En ik ga je niet zeggen wat jij wel of niet mag zeggen, maar in iemand anders naam spreken… Je kunt natuurlijk wel zeggen dat er anderen zijn die er ook zo over denken. Maar in hun naam? Dan benoem je denk ik jezelf als vertegenwoordiger of woordvoerder. Ben je dat?

17. hallo allemaal,

    Het is best mogelijk dat er echte oudleerlingen van de steinerschool reageren. Ik heb de lijfstraffen persoonlijk meegemaakt via mijn kinderen en er zijn inderdaad ouders en kinderen die echt gelukkig zijn binnen die gemeenschap. Ze gaan soms wel ver om de leerkracht en hun “geloof” te verdedigen. Als ze echter uit de gemeenschap moeten treden gaan hun ogen open voor de werkelijkheid. De achterstand en de vernederingen die onze kinderen ondergaan hebben wegen zwaar. Ik heb ook drie jaar mijn ogen gedeeltelijk moeten sluiten. Mijn zoon zag er ook geen onheil in. Mijn oudste dochter heeft er een jaar overgedaan om zich terug goed te voelen in de maatschappij.

    Aan de oudleerlingen: Wat doen jullie nu zoal? Waar staan jullie in de maatschappij? Vermoedelijk zijn de meesten onder jullie nog steeds bezig met de praktijken die de steinerschool en je ouders jullie bijgebracht hebben. Is er iemand van jullie die die gesloten kring uitgekomen is?

    Dit zijn geen vragen waar ik een antwoord op verlang. Maak dit gewoon voor jezelf uit en verdedig je standpunt maar kijk kritisch naar beide kanten.
    grt

18. Beste Erika,

    Ik vind het jammer te horen van de lijfstraffen en geloof me als ik je zeg dat zulke praktijken mijn steun nooit zullen krijgen. Waar het mij om gaat is het volgende:
    De steinerschool kwam al eerder negatief in de media (ik kan niet ontkennen dat ze daar zelf een groot aandeel in hadden) maar sommige dingen worden wel enorm overdreven.
    Van het incident van de lijfstraffen weet ik niet zoveel maar genoeg om te oordelen dat zoiets echt niet door de beugel kan en ook ik was verontwaardigd.
    Jammer genoeg bestaan er mensen die goed zijn in dingen verzinnen en overdrijven en blijkbaar ook mensen die graag mijn (ex) school zwart maken.
    Het gebeurt vaak dat wanneer ik nieuwe mensen ontmoet en ze me vragen op welke school ik zit dat ze nog nooit gehoord hebben van de steinerschool. Dat amper iemand iets van de steinerschool weet vind ik totaal niet erg. Wat ik wel jammer vind is dat wanneer ik zeg dat ik van de steinerschool kom, ik soms ook de volgende antwoorden krijg:
    -“He dat is die school met de lijfstraffen”
    -“Oh, dat is een school vol hippies!”
    -“Dan zie je er nog normaal uit, ik meende gehoord te hebben dat dit een school was voor mentaal gehandicapten”
    -“Doen jullie niet aan psycho stuff enzo?”
    -“Dat is toch een school voor hoogbegaafde kinderen?”

    Ik vind deze reacties allemaal grappig tot wanneer dat ik zie dat ze het echt menen, en niet zomaar zeggen om me een loer te draaien.
    Er gaan zoveel negatieve geruchten de ronde over de steinerschool die NIET waar zijn.
    Ik ga zeker niet zeggen dat onze school hetzelfde is als een normale school, absoluut niet.
    Wat ik wel wil zeggen, en dit is een antwoord op jouw vraag wat wij nu zoal doen nu we afgestudeerd zijn, is het volgende:
    Waar ik mij nu vooral mee bezig hou is denk ik hetzelfde als de meeste studenten die afgestudeerd zijn:
    -Hopen op meer zon, zodat we eindelijk eens op het strand kunnen gaan liggen in de Blaarmeersen bij de rest van de jongeren die genieten van de vakantie en de zon.
    -Gaan werken zodat ik zelf de reis kan betalen die ik samen met alle 7 jongens uit men klas ga maken tijdens de vakantie. En je kan erop vertrouwen dat we in ons strandhuis niet gaan zitten bidden, of naar elkaars hoofden gaan kijken, of wat dan ook.
    -Volgend jaar ga ik Toegepaste Informatica gaan studeren. Iets wat volgens velen, ik heb het hier of op een ander forum onlangs gelezen, op de steinerschool blijkbaar heel hard geweerd wordt. Ik geef toe dat we in ons lessenpakket te weinig ICT krijgen in vgl met wat de dag van vandaag eigenlijk nodig zou zijn, maar toch werd ik altijd gesteund en gerespecteerd als ik het over zulke dingen had.
    -Wij dragen ook geen hippiekleren zoals de meeste mensen wel eens durven geloven. (dit even geheel terzijde)

    Ik heb me altijd goed gevoeld op de steinerschool en me nooit gestoord aan het ‘steinergehalte’ van deze school.

    Ik wil ook het centrale punt van deze hele discussie niet uit het oog verliezen en zeker de kindbespreking niet uit de weg gaan.
    Wat ik hierover te zeggen heb is dat IK persoonlijk vind dat dit iets was waar volgens mij niet zo zwaar aan getild hoefde te worden. Het werd dan ook nog eens overdreven met krantenkoppen zoals: “Pas op! In de steinerschool tellen de oren van uw kind ook mee als punten” of iets dergelijks. Wat ik dan ook lees is dat wij zelfs voor het grootste deel beoordeeld worden op ons uiterlijk. Dit is heel erg overdreven en daar kan ik gewoon niet tegen.

    De steinerschool waar ik zat is een kleine school en dit zorgt er ook voor dat we door de jaren heen een bepaalde band scheppen met de leerkracht. Deze blijft altijd professioneel (best dit er even bij vermelden, straks komen er weer krantenkoppen over ik weet niet wat).
    Het is gewoon jammer dat veel mensen zomaar slikken wat er in de kranten staat. Zij weten niet wat waar is en wat overdreven. Iedereen mag zijn eigen mening hebben over deze kindbesprekingen, maar het zou met niet verbazen mocht de volgende persoon die hoort dat ik van de steinerschool kom me vragen hoe het met mijn oren zit en of ik wel goede punten had op school.
    Waarom ik de school dus verdedig in één zin:
    Ik had het er goed op deze school en vind het ‘incident’ niet zo erg dat er zo’n heisa rond hoeft gemaakt te worden in de media.

    Ik zou trouwens ook niet weten over welke ‘praktijken’ je het zoal zou kunnen hebben. Mijn ouders zijn doodnormale burgers die gaan werken en belastingen betalen. Zij hebben mij nooit op welke manier dan ook gevraagd om dingen te doen die ik als tiener als abnormaal zou kunnen beschouden. De steinerschool heeft mij nooit gepusht om bepaalde praktijken te doen die ik niet wou doen en al zeker niet thuis of in de vakanties. Als het schooljaar voorbij is wensen de leerkrachten je een zalige vakantie toe en met degenen met wie je al eens beter overweg kan heb je een babbel over wat uw en hun vakantieplannen zijn.

    Als laatste zou ik graag nog het volgende uit de wereld helpen:
    Ik heb hier uit pure eigen wil mijn reacties geplaatst en ben nooit, maar dan ook nooit, door wie dan ook gevraagd, gepusht, aangestoken geweest om de school te verdedigen.

    PS. @Ramon
    Je mag me gerust een mail sturen om te checken of dit emailadres juist is: k33ping@gmail.com
    Ik heb dit ‘vreemde’ emailadres hier op dit forum gebruikt omdat ik dit emailadres een tijdje geleden aangemaakt heb voor dergelijk forums of sites waarvan ik emails zou kunnen ontvangen die ik niet nodig acht te ontvangen op mijn werkelijk emailadres. Indien je dit emailadres graag had gehad om te checken of ik weldegelijk een (ex)leerling ben, moet je maar een email sturen naar bovenstaand emailadres. (ik zet mijn meestgebruikte emailadres niet graag op openbare sites aangezien niemand die zijn emailadres op zo’n sites plaatst nog veilig is voor de viagra reclames de dag van vandaag.)
    Btw, hoe raar het ook zou kunnen klinken hebben jij en ik toch iets gemeen, namelijk onze achternaam 😉

    Vriendelijke groeten,

    SDJ

19. @SDJ

    Bedankt om te reageren op mijn weblog.

    Goed dat je een fijne tijd hebt gehad op je oude school, maar zo’n kindbesprekingen (en ook hoe in het algemeen in antroposofische kringen over kinderen wordt gesproken) zijn niet wenselijk. Ik zal je niet gaan overladen met teksten van Steiner zelf, maar hij noemde tijdens kindbesprekingen (waar ook kinderen werden opgevoerd) gehandicapte kinderen ‘minderwaardig’ (R. Steiner, Heilpedagogische cursus). En moet je eens kijken wat voor schijnbaar verheven taal op websites van antroposofische gehandicapteninstellingen geschreven staat. Idem dito voor steinerscholen. Het kind zus, het kind zo…. De mens in het middelpunt, de menselijke maat, de wordende mens, …. Naar lichaam, ziel en geest, microkosmos en macrokosmos, … enzoverder…

    Zoveel aanspraak maken op ‘mens en universum’ kan bijna niet anders dan vragen oproepen. En als we dan gaan kijken waaruit de antroposofische ‘wonderpedagogie’ zoal bestaat, blijkt vaak dat het niet meer is dan een snelbouwkit uit het begin van de 20ste eeuw. Met inhouden die al in de tijd van Steiner achterhaald waren of naar het rijk der fabelen waren verbannen. Kijk bv. wat een andere leraar vertelt in het artikel in De Morgen. Over hoe hij tijdens zijn opdracht in de steinerschool opmerkte dat steinerleraren steeds kinderen als groothoofdig en kleinhoofdig aanduiden en ze zelfs hem een label gaven volgens de temperamentenleer.

    Het is met antroposofen (en er zijn uiteraard uitzonderingen) zo dat een onderscheid moet worden gemaakt tussen wat ze openlijk zeggen en wat ze eigenlijk zeggen. Ik meen dat het goed is dat dit geduid wordt. En natuurlijk zijn krantenkoppen publiekstrekkers, maar de inhoud van de artikels over de kindbespreking is volgens mijn informatie waarheidsgetrouw. Ook heeft – volgens de regels van de journalistiek – de steinerschool recht op weerwoord gekregen, maar daar blijkbaar niet goed gebruik van gemaakt. Ook een tegenartikel of een reactie vanuit de school of Federatie van Steinerscholen laat op zich wachten.

    Wel nemen leerlingen het woord. Dat mag van mij, maar is het niet de taak van de school om hun ‘zaakjes’ op orde te houden? Waarom komen pedagogisch gevolmachtigde Arnout De Meyere of schoolarts Marnix Schaubroeck die kindbespreking niet duiden voor het publiek?

    Het is op zich overigens niet slecht om even stil te staan bij hoe de mensen buiten de steinerschoolbeweging naar deze beweging kijkt. Of is de perceptie van de samenleving van geen belang?

    En dan een laatste vraag. Wat vind jij zelf van de stelling van Arnout De Meyere dat ‘een vlezig, goed gevormd oor wijst op een meer aardse persoonlijkheid’?

    Is dat niet iets zoals dit?

    

20. @ net afgestudeerde leerling nr.2

    Om nog terug te komen op je vraag waarom ik me nog met steinerscholen en antroposofie bezighoud.

    Ik zag vanmorgen dat uitgeverij Acco de recensie van mijn boek online heeft gezet. Ik denk dat die recensie je beknopt kan duidelijk maken waarom ik publiceer over steinerscholen.

    http://www.acco.be/download/nl/111814753/file/impuls_jg41-1_-_8_-_voor_u_gelezen_-_de_steinerschool_van_een_andere_kant_bekeken.pdf

21. Nog enkele antroposofische gezichtspunten m.b.t. het uiterlijk:

    Over de ontwikkeling van het ‘Ik’ in samenhang met het hoofd: http://users.telenet.be/antroposofie/diabasis/b01ik.htm

    De plaats van de oren en de vorm van de oren: http://users.telenet.be/antroposofie/diabasis/inhaztot.html

    Ook nog vermeld in het artikel dat Pienternet overnam van De Morgen: de antroposofische temperamentenleer.

    http://users.telenet.be/antroposofie/diabasis/inhaztot.html

    Een van de bekendste antroposofen op het gebied van het indelen van mensen op basis van uiterlijk is de Oostenrijkse antroposofisch arts Norbert Glas (1897-1986). Zijn oeuvre bestaat voornamelijk uit geschriften over gelaatskunde en menselijke levensloop.

    http://de.wikipedia.org/wiki/Norbert_Glas

22. Erziehungskunst, het Duitse tijdschrift van de Rudolf Steinerpedagogie, legt uit wat een kindbespreking inhoudt.

    Vertaling door Johan Bruyninckx, overgenomen van zijn blog: http://www.taalanderwijs.org/wp/?p=218#comment-29783

    Erziehungskunst.de: Hoe moet je jezelf een kindbespreking voorstellen?

    Anna Seydel: Het bestaat in vele vormen. Een kind kan bijvoorbeeld door de klasleraar in de vergadering geschetst worden. Beter is nochtans, dat je het kind zelf waarneemt. Dat kan in de klas: je woont bijvoorbeeld de les bij van een andere leerkracht of men observeert het kind op de speelplaats. Het is bijzonder vruchtbaar gebleken om een groep kinderen in de besprekingsvergadering uit te nodigen en hen iets te laten vertellen of voor te stellen. Dan heb je de gelegenheid om het kind dat besproken zal worden te observeren en het met leeftijdsgenoten bezig te zien. Het is steeds weer verbazend in welke getale en met wat voor een levendigheid en accuraatheid daarna observaties samengebracht worden die zelfs de klasleraar verrassen.

    EK: Alles gaat dus uit van de observatie?

    AS: Ja. Daarna volgt de poging om je in het kind te verplaatsen, jezelf in dat wat je bij het kind waarneemt, in te leven. Dus niet onmiddellijk met interpretaties of oordelen komen, maar zich in harmonie in het kind te verplaatsen.

    EK: Nog even over de observatie: wat wordt er precies geobserveerd?

    AS: Sommigen zien vooral naar het uiterlijk van het kind: het aangezicht, het hoofd, de handen, de armen, de gestalte en de lichaamshouding, kortom: alles wat er aan een kind lichamelijk is. Dan zijn er nog de gewoonten, hoe een kind reageert, of hij zich voor iets engageert, welke neigingen het heeft, welk temperament. Verder is er nog het gebied van de ziel: hoe het kind zich denkend, willend en voelend tot de wereld verhoudt, hoe het in contact treedt met andere mensen en met andere levensvormen. Dat komt ook tot uitdrukking in zijn bewegingen, in zijn hele houding. Tenslotte is er het intentionele, de wil. Hoe gaat een kind bijvoorbeeld met bepaalde opgaven om? Hoe voltrekken de gedachtenstappen zich en hoe wordt het werk in stappen gepland en uitgevoerd? En verder aspect is de lotsbestemming [Schicksal] van een kind. Zijn er belangrijke biografische elementen die het hele leven beïnvloeden zoals trauma’s, ongevallen, ziektes, overlijdens, heimwee of een scheiding van de ouders. Ook bijzonderheden gedurende tijdens de zwangerschap zijn hier van belang.

    http://www.erziehungskunst.de/artikel/das-kind-im-blick/was-ist-eine-kinderbesprechung/

23. Uit het jaarverslag (2008) van de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen

    (…) Schoolartsen

    Het afgelopen jaar zijn de schoolartsen in kaart gebracht en is er een nascholing nieuwe stijl
    geïntroduceerd. We hadden een parallelbijeenkomst op de middag van de artsendag op de
    Reehorst. Martin Niemeijer ontwikkelde een ‘beeldvormingsinstrument’ en heeft ons laten
    zien wat je met zijn instrument kan doen. Dit deed hij door eerst het idee uit te werken en de
    vragenlijsten met ons door te nemen. Daarna hadden wij een kind op bezoek wat hij onderzocht, door er mee te praten en te spelen. Hierna namen wij afscheid van het kind en zijn
    moeder en vulde ieder voor zich de vragenlijsten in waarna wij erover in gesprek gingen. De
    goede en minder goede kanten van “het instrument” kwamen uitgebreid te sprake en wij besloten dat met een paar aanpassingen het wel kan helpen in de beeldvorming.
    Het was inspirerend om met zoveel (13) schoolartsen in gesprek te zijn en samen aan een
    onderwerp te werken. Deze eerste bijeenkomst nieuwe stijl verdient zeker navolging (…)

    ‘Daarna hadden wij een kind op bezoek wat hij onderzocht, door er mee te praten en te spelen. Hierna namen wij afscheid van het kind en zijn moeder en vulde ieder voor zich de vragenlijsten in waarna wij erover in gesprek gingen.’

    http://www.nvaa.nl/documents/jaarverslagNVAA2008.pdf

24. Steinerschoolleraren bevestigen gebruik fysionomie/frenologie

    (…) Niet alleen komen denken, voelen en willen fysiek tot uitdrukking in hoofd, romp en ledematen; ze komen, zij het in een afgezwakte mate ook tot uitdrukking in het hoofd zelf.

    Daar heeft de onderkaak nog ‘ledematenkarakter’, d.w.z. er is beweeglijkheid; de neuspartij is het gebied van het voelen, zoals we kunnen ervaren wanneer we in een bepaalde spanning komen, of ergens door opgewonden raken: de ademhaling wordt zwaarder en meer hoorbaar.

    En het voorhoofdgedeelte is meer ‘denkverwant’.

    Naar dat gedeelte grijpen we als we tot besef, of inkeer komen: ‘hoe heb ik dat kunnen doen’; of we wijzen er met de wijsvinger op als we iets gek vinden-m.a.w. als wij er anders over denken.

    De kin steken we naar voren als we ons willen laten gelden. Of de houding aannemen; ‘wat moet jij? ‘

    Er is dus wel wat te zien aan de aangezichtschedel, maar veel te weinig om daaraan ‘het’ karakter te kunnen aflezen.

    Je kunt er slechts ‘een in aanleg’ aan aflezen.

    En naarmate een mens ouder wordt, kan dit ‘in aanleg’ al door vele andere factoren beïnvloed zijn.

    Dat geldt ook al voor de leerlingen van de middelbare school.

    Wie denkt dat het karakter van een leerling met een paar simpele handvatten is te doorgronden, vergist zich.
    (daarom is de lijst met aandachtspunten zo lang!) (…)

    Bron: Team Witvliet

    Voor wat die aandachtspunten betreft: zie Kijkwijzer kindbespreking

25. Pingback: Temperamentenleer « Steinerscholen.com

26. Berichtgeving van de Eindhovense steiner/vrijeschool Novalis College: ‘Je gezicht. De spiegel van de ziel. Ziek word gezien, ziel spiegelt.’

    Het gaat me niet om de taalfouten, maar om de foto die erbij gevoegd is. Tamelijk relevant voor bovenstaand topic. http://wp.me/a33Dxc-1i3