Verscheidene Nederlandse steinerscholen houden ouders voor dat aan het einde van het ‘Voortgezet Middelbaar Beroeps Onderwijs – theoretische leerweg’ (Vmbo-t)  leerlingen bij goede examenafsluiting een diploma ontvangen. In werkelijkheid blijkt het slechts om een getuigschrift Individueel Voortgezet Onderwijs (Ivo – Mavo) te gaan.

Een moeder liet me weten dat daardoor niet alleen haar dochter een diploma aan de neus zag voorbijgaan, maar ook dat haar dochter wegens het niet kunnen voorleggen van dat diploma niet werd toegelaten voor de Mbo – opleiding Fotografie.

De dochter zat doordat de ouders door de steinerschool verkeerd zijn voorgelicht in een Ivo-Mavo richting, terwijl de ouders was voorgehouden dat het om een Vmbo-t richting ging. In Ivo-Mavo gelden van het Vmbo-t afwijkende eisen voor de examenafsluiting. Ondanks haar goede resultaten behaalde de dochter geen diploma Vmbo-t. De ouders was echter duidelijk gemaakt, en dat blijkt ook uit door de school verschafte documenten, dat succesvol afsluiten van deze richting met een diploma wordt gehonoreerd.

Zich baserend op art. 49a van het Examenbesluit (WVO), zou de dochter, indien ze zoals de school beweerde in een echte Vmbo-t richting zou zitten, wel geslaagd moeten zijn voor haar eindexamen. Doordat de school zich echter beroept op een door de minister van Onderwijs toegestane, maar niet wettelijk onderbouwde, afwijking op examinering komt ze tekort om te slagen. Concreet: ze haalt één vijf waar ze een zes had moeten halen. Maar zelfs indien ze haar examen zonder ’tekort’ had afgesloten, zou ze geen diploma hebben behaald: de school zou wettelijk enkel het Ivo-getuigschrift hebben mogen overhandigen.

De ouders geven aan dat ze hun dochter nooit zouden hebben ingeschreven in de ‘Vmbo-t leerweg van de school’, indien ze zouden zijn ingelicht i.v.m. het feit dat de daar uitgereikte ‘diploma’s’ (Ivo-Mavo) eigenlijk getuigschriften zijn. In de in het geval van hun dochter van toepassing zijnde Ivo-licentie die in 2008 door de Staatssecretaris van Onderwijs aan de school is toegekend, staat klaar en duidelijk dat

‘indien het bevoegd gezag van de school aan leerlingen, die een IVO-afsluiting hebben afgelegd, als hierboven bedoeld, een getuigschrift uitreikt, draagt het er zorg voor dat dit getuigschrift zo wordt opgesteld dat het niet kan worden aanzien voor een diploma dat is uitgereikt volgens EB’.

De school reikt echter een getuigschrift uit waarop in vette letters DIPLOMA staat. Dit betekent dat argeloze ouders en leerlingen van bij de aanmelding tot en met het overhandigen van het getuigschrift in de veronderstelling worden gelaten dat het i.p.v. om een getuigschrift om een diploma gaat.

De Klachtencommissie die de klacht heeft behandeld, kwam tot volgende conclusies.

‘…de school niet helder heeft gemaakt dat hun dochter daarentegen op de IVO-MAVO zat en dat haar opleiding met een IVO-afsluiting zou afgerond worden…’

‘De school is in haar voorlichting tekort geschoten. Zij heeft bij de ouders zelfs de indruk gewekt dat er wél van een vmbo-t schooltype sprake was en dat een met goed gevolg afgelegd eindexamen met een diploma zou gehonoreerd worden.’

‘De Klachtencommissie VO is van oordeel dat de school wat dit eerste klachtpunt betreft onzorgvuldig heeft gehandeld tegenover klagers.’

Dit hoeft denk ik geen verder betoog. De uitgebreide en gedetailleerde documentatie die de ouders hebben samengebundeld en die ook is bekendgemaakt aan de betrokken diensten, de leden van De Tweede Kamer en minister van Onderwijs Bijsterveldt, onder­bouwt het oordeel van de Klachtencommissie meer dan afdoende.

De ouders hadden ook een klacht i.v.m. ‘het door de school hanteren van eigen richtlijnen’. Die vond de Klachtencommissie dan weer ongegrond. De minister van Onderwijs heeft krachtens artikel 29, lid 6 de school in 2008 de toestemming kunnen geven om onder voorwaarden af te wijken van het Eindexamenbesluit vwo-havo-mavo-vbo.  Deze toestemming geldt voor de leerlingen van de Ivo-Mavo. Par. 3.4 zegt:

‘Dit betekent dat, anders dan bij een volledig centraal afgelegd eindexamen, leerlingen die aan de IVO-afsluiting deelnemen één vijf mogen hebben voor de vakken die centraal worden geëxamineerd (Engels en Nederlands) en voor de overige vakken een voldoende moeten hebben. Er is hier welis­waar sprake van verschillen in examennormen, maar er is beslist geen sprake van door het Karel de Grote College willekeurig gekozen richtlijnen.’

Door de formulering ‘hanteren van eigen richtlijnen’ is eigenlijk de mogelijkheid geschapen om deze tweede klacht ongegrond te verklaren. De school is zo geen willekeur in de zin van ‘vrijblijvend eigen richtlijnen hanteren’ ten laste te leggen. Er wordt immers gebruik gemaakt van een door het ministerie van Onderwijs geschapen kader. De ouders zouden de klacht op dit moment dan ook anders verwoorden:

‘Door naar eigen goeddunken gebruik te maken van een mengeling van de Wvo en de Ivo-licentie heeft de school eigen richtlijnen gehanteerd m.b.t. het slagen voor het eindexamen die wettelijk niet worden onderschreven. Zelfs bij een juist volgen van de Wvo en Ivo-licentie ontstaat een rechtsongelijkheid in het examenoordeel in het VO, omdat de claim dat men het hier heeft over gelijkwaardige diplomering in de discrepantie tussen art. 47/48/49 van WVO en art. B.2a, én vooral art. D van de IVO licentie (waarin duidelijk wordt gesteld dat het hier om een getuigschrift gaat) deze claim al ontkracht wordt.’

Conclusie

Wanneer de ouders en de dochter niet verkeerd zouden zijn ingelicht en zo de kans alsnog hadden gehad voor de ‘echte’ Vmbo-t leerweg te kiezen, zou de dochter met de door haar behaalde examenresultaten wel een diploma op zak hebben gehad.

Begripsverwarring

Verder blijkt uit de documentatie van de ouders dat men in de school blijkbaar niet van plan is de formulering ‘Diploma’ van de getuigschriften te verwijderen.  Men kan hierbij de opmerking maken dat de informatieverstrekking zoals dat in deze school is gebeurd, nauw aansluit bij hoe binnen de rest van de antroposofische beweging met informatie wordt omgegaan. Of de school bewust  foutieve of misleidende informatie heeft verstrekt, valt moeilijk te zeggen. Zelfs al be­staat in de steinerschoolbeweging een sterke tendens om de zaken mooier of anders voor te stellen dan ze zijn. Mijn expertise en die van anderen die onderzoek naar de steinerschool hebben gedaan, wijst erop dat men er nogal opvallend vaak onzorgvuldig omgaat met voorlichting.

Academici die zich over de steinerschool en de antroposofie hebben gebogen, spreken zich daar ondubbelzinnig over uit. Klaus Prange, professor Algemene Pedagogiek aan de Universiteit van Tubingen noemt de steinerschool (waldorfschule/vrijeschool) een ‘Mogelpackung’, wat zoveel wil zeggen als bedrieglijke verpakking of bedotterij [1]. De onlangs gepromoveerde historicus Peter Staudenmaier heeft het dan, met bijzonder veel aandacht voor de steinerpedagogie, weer over het dubbele gezicht van de antroposofie [2], de leer van Rudolf Steiner waarop men zich in steinerscholen beroept. Op basis van mijn eigen onderzoek en getuigenissen van gedupeerde ouders en leerlingen kan ik alleen maar beamen dat in de steinerschool vaak begrippen worden gehanteerd die in gangbare, reguliere context iets heel anders betekenen dan wat men daar in de steinerschool eigenlijk mee bedoelt. Ook de aan het Vredesinstituut verbonden polemoloog en pedagoog Roger Boonen beschrijft bijvoorbeeld hoe een steinerschool d.m.v. een schoolbrochure bewust begripsverwarring in de hand werkt.[3]

Is dit wat deze ouders en hun dochter is overkomen? Dat ze het slachtoffer waren van begripsverwarring? In ieder geval: dat ze zich misleid voelen, is zonder meer te begrijpen. Tenslotte gaat het over de toekomst van hun dochter. Als we even stilstaan bij de slagzin van de steinerschool, ‘Worden wie je bent’, lijkt het erop dat men in dit geval eraan toevoegt: ‘Nu even niet’. En nog wel doordat de school gebruik heeft kunnen maken van een niet wettelijk onderbouwde regel.

Niks geleerd

Ondertussen afficheert de school nog altijd niet ondubbelzinnig dat ze Ivo-Mavo aanbiedt (zie ook De Gelderlander) en staan zowel de directeur als de rector van de school, zelfs op advies van de Klachtencommissie, afkerig om het  predicaat ‘Diploma’ dat onterecht op de Ivo-getuigschriften staat, te veranderen in ‘getuigschrift. Ouders worden m.i. op deze manier nog steeds in de veronderstelling gelaten dat hun kinderen een diploma Vmbo-t in de wacht kunnen slepen.

Er liggen nog andere steinerscholen in hetzelfde bedje ziek, waarbij nogmaals de kanttekening mag worden gemaakt dat in de antroposofische beweging opvallend vaak ‘onzorgvuldig’ met voorlichting wordt omgegaan. Even surfen op internet brengt aan het licht dat er meerdere steinerscholen beweren dat een geslaagde Ivo-afsluiting een diploma oplevert[4]: Vrije School Mareland (Leiden), Geert Groote College (Amsterdam), Vrije School Den Haag, Adriaan Holst College (Bergen), Rudolf Steiner College Rotterdam …
Rudolf Steinerschool Haarlem, hier ook al genoemd m.b.t. misbruik, maakt het helemaal te bont. Ze schrijft op haar website: ‘Het IVO-diploma is door de overheid geheel gelijkwaardig aan het Vmbo-t-diploma gesteld.’ Niet dus, want het kan niet vaak genoeg worden gezegd: het is helemaal geen diploma.

De dochter volgt nu een opleiding op maat (Vavo) die wel tot een echt diploma leidt.

Frappant is wel dat de betreffende steinerschool een van de weinige Nijmegense scholen is die niet meewerkt aan het landelijke project ‘Vensters voor verantwoording‘, dat via de website http://www.schoolvo.nl/  belanghebbenden de mogelijkheid biedt een blik op een school naar keuze te werpen.

Vensters voor Verantwoording is een project waarbij alle cijfermatige informatie over scholen voor voortgezet onderwijs, verzameld wordt in één systeem. Deze informatie, afkomstig van DUO, Onderwijsinspectie en van de scholen zelf, wordt bewerkt en gevisualiseerd. Vensters biedt scholen hiermee een betrouwbare basis voor de dialoog met hun belanghebbenden.

Met Vensters voor Verantwoording bieden scholen inzicht in hun resultaten, op basis van twintig indicatoren

Gerelateerd

De steinerschool informeert, Steinerschool Anderlecht: Fout!, Marketing, Informatierecht

Voetnoten

[1] K. Prange, Zum Einfluss von Religion und Esoterik auf Bildung und Erziehung, Alibri Verlag, Aschaffenburg 2005
[2] P. Staudenmaier, The Janus face of Anthroposophie, ISE 2009
[3] R. Boonen, Irina, Jos, Ali en Mies – Interculturaliteit in maatschappij en school, Garant 2003
[4] Voorbeeld van de website van een steinerschool:
‘Het vmbo-tl-examen wordt afgelegd volgens het ivo-systeem (ivo = individueel voortgezet onderwijs). Voor dit systeem is gekozen omdat het soepel kan worden ingevoegd in ons programma. Om het diploma te behalen legt 10e-klasser in de leerweg vmbo-tl/havo een aantal schoolproeven af in de examenvakken. Voor Engels en Nederlands is er een centraal schriftelijk examen. De leerling ontvangt een normaal vmbo-tl-diploma.’

Print Friendly