De Hokjesman: Antroposofen

We must worm our way through…[I]n order to do what we want to do, at least, it is necessary to talk with the people, not because we want to, but because we have to, and inwardly make fools of them.’

(Rudolf Steiner, Conferences with Teachers of the Waldorf School in Stuttgart, vol.1, 1919 to 1920, Steiner schools Fellowship Publications, 1986, p. 125)

>>>>Klik hier om naar de documentaire te gaan.

In de documentairereeks ‘De Hokjesman’ gaat Michael Schaap, gefascineerd door de heersende hokjesgeest op veldonderzoek binnen de leefwereld van aansprekende Nederlandse subculturen.

Op de website van de Hokjesman staat het programma aangekondigd en wie zien we daar naast de Hokjesman staan? Niemand minder dan Floris Schreve, hier vooral bekend van zijn vlijmscherpe analyses van het racistisch en discriminerend antroposofisch gedachtegoed.

Floris had eerder via zijn facebookpagina al aangekondigd dat hij in dat programma zit, maar niet dat hij als uithangbord zou gaan dienen:

Ik weet niet wat er uiteindelijk allemaal in komt, maar het gaat vooral over Steiners rassentheorieën en dan vooral hoe hij tegen de indianen en de zwarte medemens aankeek.

‘Im Neger wird da drinnen fortwährend richtig gekocht, und dasjenige, was dieses Feuer schürt, das ist das Hinterhirn ‘ (ong. ‘Ín de neger wordt voortdurend gekookt en het vuurtje, dat wordt aangewakkerd door zijn achterhersenen’, dat heeft ie echt gezegd).

Verder ook nog over hoe belangrijk het is dat je kinderen mazelen krijgen en dat inenten daarom zo slecht is. Heel verkeerd dat er daardoor ook nauwelijks nog mazelen voorkomen. Maar gelukkig, je kunt je kind nog altijd naar een mazelenhaard in Engeland sturen (daar werd een keer voor geadverteerd op een antroposofische website). Dat laat ik oa aan de orde komen.

We weten dat wanneer Floris iets aan de orde laat komen hij dat grondig doet. Hoe goed zijn analyses van het antroposofisch gedachtegoed zijn, blijkt alleen al uit de manier waarop hij het Van Baarda Rapport onder handen neemt. Dat rapport, opgesteld door een onafhankelijke commissie (uitsluitend bestaande uit antroposofen) die moest onderzoeken waar Steiner zich racistisch en/of discriminerend had uitgelaten, wordt vanwege de mildheid van de geformuleerde conclusies te pas en te onpas uit de kast gehaald wanneer de kwestie antroposofie en racisme op de publieke agenda staat. Floris legt de vinger echter op de wonde: hij bespreekt enkele door de Commissie Van Baarda zo goed als buiten beschouwing gelaten voordrachten van Rudolf Steiner die bol staan van racisme en discriminatie – en ontkracht daarmee in grote mate de voor de antroposofie al te gunstig uitvallende conclusies van het Van Baarda Rapport.

Wie het al gek vind hoe binnen de antroposofische gemeenschap over kinderziekten zoals mazelen of over de andersgekleurde medemens wordt gedacht, zal waarschijnlijk van zijn stoel vallen wanneer hij verneemt waarop antroposofen zich nog beroepen. Volgt u even mee?

Steiner beweerde allerlei te zien wat met het gewone oog niet waar te nemen is. (Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet?). Waaruit bestonden zijn ‘imaginaties’ dan zoal? Bij nader inzicht blijken die een breed spectrum te beslaan en niet zelden hebben ze veel weg van de beschrijvingen van iemand die geëxperimenteerd heeft met het eten van bepaalde zwamachtigen. Wat Steiner zoal aan ‘realiteiten’ waarnam, was niet gering:

Duistere machten of demonen die zich, wanneer moeder de vrouw niet vaak genoeg het stof afneemt, in huis nestelen;
kabouters die (de Zeven Dwergen?) in de diepten van de aarde in diamantmijnen werken;
elfen en gnomen;
de uit Perzische overleveringen afkomstige kwade geest Ahriman, de lelijke duivel die zich bedient van het schrift om de mens in zijn macht te krijgen;
zijn alter ego Lucifer, de knappe verleidelijke duivel;
als tegengewicht ook engelen, aartsengelen en nog enkele toonladders hogere engelen;
het zonnewezen Christus dat van de ene Jezus op de andere overging (want er waren er volgens Steiner twee);
het mythologische verzonken continent Atlantis en zijn aan de zondvloed ontsnapte Ariërs, de meest ontwikkelde soort op aarde die onze huidige cultuur bepaalt[6];
het blanke of Arische ras, dat alleen maar voordelen heeft ten opzichte van andere rassen;
de van de mens afkomstige aap;
probleemkinderen waarvan de oorzaak van hun probleem in een rekenfout in de kosmos moet worden gezocht;
en de ridders van Koning Arthur die Steiner begin 20^ste eeuw te paard op de heuvels van Groot-Brittannië zag galopperen.

Het zijn maar enkele van zijn denkbeelden. De ziener toverde er nog talloze andere uit zijn hoge hoed.

Wie nu denkt of meent te beweren dat deze imaginaties misschien door de beste man bedoeld zijn als beeldspraak, komt van een kale kermis thuis. Hij nam deze zaken niet alleen voor waar, maar beweerde ook het over realiteiten te hebben. Voorbeelden waarbij hij engelen, geesten, gnomen, enz. als realiteiten aanduidde, zijn te vinden in meerdere van zijn publicaties. Bekende door Steiner vaak aangehaalde uitspraken wanneer hij het over zijn bovenzinnelijke waarnemingen en imaginaties had, zijn onder andere: ‘dit zijn gewoon feiten’, ‘dit zijn wetmatigheden’ en ‘het is nu eenmaal een waarheid’.

Antroposofie in het maatschappelijk veld

Ideologie en maatschappij