Op zijn weblog publiceert Luc Cielen, deskundige steinerpedagogie en voorstander van een curriculum voor steinerscholen zonder antroposofie, een reeks teksten over antroposofische inhouden in het steineronderwijs.
‘Is de steinerschool een antroposofische school?’
- Deel 1: Drie voorbeelden
‘Ook al heeft Rudolf Steiner herhaaldelijk gezegd dat er in de Waldorfschool (= Vrijeschool = Steinerschool) geen antroposofie gegeven wordt – in zijn eigen woorden: ‘We zullen in onze lessen geen antroposofische dogma’s onderwijzen’, toch heeft hijzelf van bij het ontstaan van de school zijn antroposofische leer in de school binnengebracht.’
‘In de ochtendspreuk die dagelijks bij aanvang van de schooldag door de kinderen gezegd wordt onder leiding van de leerkracht, klinkt duidelijk de antroposofische leer door.’
‘Omdat het zeggen van de ochtendspreuk een verplichting is in de steinerscholen, verkondigen kinderen en jongeren gedurende negen jaar dagelijks deze antroposofische mens- en wereldvisie.’
‘Dit duidelijk drieledige antroposofische mensbeeld wordt in deze spreuk meegegeven aan de kinderen. Zes jaar lang (en in sommige steinerscholen wellicht twaalf jaar lang) wordt deze spreuk bij het einde van de lessen gezegd. In een lagere school zegt een kind dus plusminus 6 x 180 keer deze spreuk: dat is 1.080 keer. En gaat men in de middelbare school hiermee voort dan heeft een kind op het einde van zijn steinerschoolloopbaan niet minder dan 2.160 keer dit antroposofische mensbeeld uitgesproken. Lijkt dit niet op antroposofische indoctrinatie? En mag je een kind dit wel aandoen?’
‘Ook al is de steinerschool dan op aanraden van Steiner zelf geen antroposofische school, toch komt er met deze spreuk – net zoals de spreuken voor de kinderen en enkele elementen in vakken als dierkunde, plantkunde en geschiedenis – een brok antroposofie in de school binnen.’
‘Op een gewone schooldag met één vakles Frans zeggen de kinderen minstens 4 spreuken op 1 dag en de leerkrachten zeggen er minstens 5.
Op een dag met bijvoorbeeld handwerk en euritmie: minstens 6 spreuken voor de kinderen.
Op een dag met bijvoorbeeld een vakles, een lerarenvergadering en raad van bestuur zullen sommige leerkrachten minstens 8 spreuken zeggen.
Maar er zijn nog meer gelegenheden om een spreuk te zeggen.’
- Deel 7: Het schoollied
‘Net als in de ochtend- en de avondspreuk wordt hier de link gelegd tussen sterren en denken, waardoor weer eens gewezen wordt op het hoofd van de mens als afspiegeling van de kosmos.’
‘Wat ik zoek, niet voor mezelf, want ik heb het voor een groot deel kunnen realiseren, maar voor de vele ouders op zoek naar een goede school voor hun kind, is een school waar minstens dezelfde zorg, minstens dezelfde kunstzinnigheid, minstens hetzelfde respect heersen als in een steinerschool, maar dan zonder de antroposofische indoctrinatie.’
- Deel 9: Schoolfeesten
‘Antroposofisch gezien is Michaël een van de zeven aartsengelen, hoewel er in de Bijbel sprake is van slechts drie aartsengelen (Michaël, Gabriël, Raphaël). Hij is als aartsengel de geest van ons tijdperk (zie voetnoot 2) én tegelijk is hij een van de belangrijkste geestelijke wezens in het antroposofische gedachtegoed waarin men overtuigd is van het bestaan van een bovenzinnelijke Michaëlschool (zie voetnoot 3). Om die redenen is het Michaëlsfeest een belangrijk feest binnen de antroposofische beweging en is het dat vervolgens ook geworden in de steinerpedagogie.’
‘Euritmie is immers niets anders dan het aflezen van heel de bewegingen die het etherlichaam wil maken.’
- Deel 11: Muziek
‘Maar het vak muziek heeft ook een antroposofische achtergrond die vooral tot uiting komt in de manier waarop kinderen tot negen jaar met muziek te maken krijgen. Vanuit de antroposofische inzichten van Rudolf Steiner hebben leerkrachten twee zaken met elkaar verbonden die niet altijd ten goede komen van het kind.’
‘Er zijn zeven tijdperken van beschaving, volgend op de zondvloed ofte de ondergang van Atlantis. Dit is antroposofie, want alleen gebaseerd op Steiners mededelingen uit zijn ‘schouwingen in de geestelijke wereld’
