In 1999 verschijnt een publicatie over sekten in België. Auteur van het boek, getiteld Gourou…gare à toi, is journalist Alain Lallemand. In zijn boek bevindt zich een lijst van vermoedelijk schadelijke sekten. Een daarvan is de antroposofie. Omdat de lijst uit Lallemands boek al snel in de media wordt weergegeven als ‘de sektelijst’, gebruikt de Franse Gemeenschap deze lijst in haar voorlichtingscampagne over sekten. Een brochure waarin een opsomming van deze schadelijke sekten is opgenomen, wordt via bibliotheken, jeugdcentra en overheidsdiensten beschikbaar gesteld.
De Antroposofische Vereniging in België (AViB) vindt niet alleen dat hierdoor een verkeerd beeld van de antroposofie wordt weergegeven, maar dat de beweging ook schade wordt berokkend. Volgens de vereniging heeft de Franse Gemeenschap de sektelijst van de journalist overgenomen zonder dat de criteria die Lallemand gebruikte om organisaties al dan niet in zijn lijst te vermelden, zijn gecontroleerd op betrouwbaarheid. Het gaat meer bepaald over twee passages uit het boek van Lallemand die zijn overgenomen in de brochure. De ene passage handelt over een jong meisje dat overlijdt doordat een antroposofisch werkende arts haar verkeerd zou hebben behandeld. De andere passage bestempelt de antroposofie als een gevaarlijke sekte.
De Antroposofische Vereniging vindt dit te ver gaan en trekt naar de rechtbank in kortgeding en vindt haar gelijk: de passages over antroposofie moeten uit de brochure worden verwijderd. In beroep wordt deze maatregel echter opgeheven, omdat er zo goed als geen kans op schade voor de antroposofische beweging meer is: de brochure is nagenoeg uitgeput. Intussen ligt zij wel ter inzage in bibliotheken en jeugdcentra.
De AViB en enkele antroposofische organisaties leiden onmiddellijk een rechtszaak ten gronde in. Ook deze rechtszaak verliezen ze, waarna ze naar het Hof van Beroep stappen. In april 2006, zeven jaar na de publicatie van de brochure, stelt de rechtbank de Antroposofische Vereniging in haar gelijk: de brochures mogen enkel en alleen nog worden verspreid zonder de twee gewraakte passages over de antroposofie.
Tot zover lijkt het verhaal nog vrij duidelijk: de antroposofie wordt verward met de antroposofische beweging, die door de Franse Gemeenschap op een nogal erbarmelijke wijze tegen het licht wordt gehouden.
Alain Lallemand en de Franse Gemeenschap kan men volgens mij verwijten dat ze niet de wakkerheid van geest hebben om in te zien dat antroposofie, op zich een wereldbeschouwing, niet sektarisch kan zijn: overheid en journalist kunnen zich beter beperken tot sektarische organisaties die zich het label ‘antroposofisch’ hebben aangemeten in plaats van een ideaal te gaan bestrijden. Maar dan zullen ze toch gedegen onderzoek moeten uitvoeren: voortgaan op de getuigenissen van een handvol mensen lijkt me wat povertjes. Dat oordeelt trouwens ook de rechter van het Hof van Beroep: de Franse Gemeenschap moet haar huiswerk beter doen, besluit hij. Gevolg: de Franse Gemeenschap moet de eisers 1 euro morele schadevergoeding betalen en de twee passages over antroposofie moeten uit de brochure worden gehaald. De Antroposofische Vereniging krijgt gelijk en juicht. Waarom ze zo blij is om twee lijntjes tekst die uit de brochure moeten worden verwijderd? Dat vertelt Luc Vandecasteele ons via de webstek van de Antroposofische Vereniging in België.
‘Antroposofie geen schadelijke sekte’ staat er te lezen als titel van zijn artikel.
Er is met die titel niets mis, ware het niet dat hij in combinatie met de rest van het artikel, suggereert dat Vrouwe Justitia zich heeft uitgesproken over het feit dat antroposofie nu wel of geen schadelijke sekte is. Dit was niet de inzet van de gerechtelijke procedure. Dat blijkt duidelijk uit volgende uitspraak van de rechter.
‘La Cour n’ a pas à examiner si la Communauté Française aurait pu eventuellement deduire la caractère dangereux du mouvement anthroposophique d’ autres éléments que ceux qu’ elle a relevé dans la brochure.’
Het Hof van Beroep heeft dus niet onderzocht in welke mate de Franse Gemeenschap het gevaarlijke karakter van de antroposofische beweging zou kunnen aantonen. Het ging niet over de antroposofie of de antroposofische beweging, maar wel over de informatie in de brochure. De inzet van de rechtszaak was de verspreiding van de door de Franse Gemeenschap uitgegeven brochure ‘Gourou, gare à toi’, waarin twee bezwarende passages over antroposofie staan.
Uit de eerste passage moet het woord ‘anthroposophe’ worden verwijderd. Het gaat hier om een man – een ouder van een kind in een steinerschool – die in een echtscheiding was verwikkeld en zijn ex-vrouw ervan betichtte bij een gevaarlijke sekte te zijn. De tweede passage gaat over een arts die wordt weergegeven als antroposofisch arts:
‘Autre example: celui de la secte Anthroposophie. Une enfant, la petite Annaëlle, est décédée après avoir été traitée du cancer selon les préceptes de la secte. Celle-ci nie cependant l’appartenance du soignant à son groupe…
De rechter oordeelt dat de twee passages over antroposofie moeten worden verwijderd, waarna de brochure verder mag worden uitgegeven. Over de antroposofie spreekt hij zich niet uit.
Mij mag men uitleggen hoe hieruit de conclusie kan worden getrokken dat antroposofie geen schadelijke sekte is. Of meer nog: als de rechter had geoordeeld dat de twee passages zouden mogen blijven staan, zou de Antroposofische Vereniging dan op haar site zetten: ‘Antroposofie toch gevaarlijke sekte’. Ik denk het niet. Ik vind de titel ’Antroposofie geen schadelijke sekte’ boven een stuk dat eigenlijk over iets anders gaat een onwaarheid. Een onwaarheid in die zin dat twee feiten die waar zijn in een dergelijke context worden samengebracht dat ze bij menig lezer tot een illusie leiden, namelijk dat Vrouwe Justitia antroposofie heeft gewogen en goed heeft bevonden. Van de voorzitter van de Antroposofische Vereniging in België had ik iets meer duidelijkheid verwacht.
Vonnis Brussels Hof van beroep 07/04/2006
Artikel Luc Vandecasteele (Update link op 04/2008 )
Antroposofie is net als een verslaving, je moet eerst toegeven dat je een probleem hebt.
Het is wel degelijk sekte gedrag wat deze mensen vertonen.
1 Man ( Steiner ), schreef boeken met een hoop spirituele en zweverige onzin, mensen nemen dat jaren na dato voor waar aan en stellen hier hun leven op in.
Lijkt donders veel op het christendom, en het christendom begon als kleine joodse sekte.
Point made.
Uit bovenstaand artikel:
‘Alain Lallemand en de Franse Gemeenschap kan men volgens mij verwijten dat ze niet de wakkerheid van geest hebben om in te zien dat antroposofie, op zich een wereldbeschouwing, niet sektarisch kan zijn: overheid en journalist kunnen zich beter beperken tot sektarische organisaties die zich het label ‘antroposofisch’ hebben aangemeten in plaats van een ideaal te gaan bestrijden.’
Ik vind een wereldbeschouwing op zich niet sektarisch. Mensen die een bepaalde wereldbeschouwing, zoals o.a. die van Rudolf Steiner, te dogmatisch, irrationeel en als enige zaligmakende waarheid ‘aanhangen’ veroorzaken al wel eens sektarisme.
Als je me meegeeft over welke boeken van Steiner je het zoal hebt (hij schreef er nogal wat) kan ik me misschien een beeld vormen van wat je bedoelt met spirituele en zweverige onzin.
Er zijn inderdaad mensen die een deel of heel hun leven inrichten aan de hand van de ideeën van Steiner. Als ze daar beter van worden en niemand schaden zie ik dat als individuele vrijheid. Het staat nog altijd iedereen vrij om zich te laten inspireren door wie of wat hij wil en de opgedane inspiratie in de praktijk te verwerkelijken.
Doel je met de vergelijking met het christendom op de eenmansonderneming van Paulus die het christelijk geloof naar het Westen bracht? Of doel je meer op de christelijke inslag in de antroposofie? Ik zie zelf niet dadelijk de overeenkomst met Steiner of antroposofie.
mvg
Ramon DJV
De antroposofie heeft wel degelijk sektarische kanten. Hoewel ik zeker de positieve kanten zie van het Vrije School onderwijs (heb ook zelf op de vrije school gezeten, waar ik goede herinneringen aan heb), denk ik dat de leer van Rudolf Steiner en de huidige gemeenschap der aanhangers (gelovigen zo je wilt) zeker sektarische trekken vertoont.
Om te beginnen heeft de antroposofie een structureel racisme probleem, hoezeer dit ook wordt tegengesproken door de antroposofen zelf (op een aantal kritische antroposofen in Duitsland na). Steiners leerstellingen zijn in een aantal opzichten echter consistent en structureel racistisch. Daarmee zeg ik niet dat iedere antroposoof, vrije school of andere instelling deze leerstellingen consequent uitdraagt, maar het probleem zit wel in de leerstellingen zelf.
Ten tweede is de antroposofie, met haar leerstellingen over de Aarde-Evolutie en andere geloofsartikelen regelrecht sektarisch te noemen. Hoewel de antroposofie zichzelf vaak als een wetenschap ziet, is het meer een geloof of een religie. Juiost het onvermogen om dat te erkennen en de aanspraken op de absolute waarheid maken deze levensbeschouwelijke stroming sektarisch.
Voor zover ik het heb onderzocht is het probleem in België nog iets erger dan in Nederland. De meest extreme voorbeelden die ik heb gevonden komen uit België. Het betreft hier vooral het (internet) tijdschrift ‘de Brug’, dat bol staat van racisme, homohaat, regelrecht antisemitisme en zelfs holocaustontkenningen (uit naam van de antroposofie). Iedereen die hier nog aan twijfelt zou ik willen aanraden om deze website te bezoeken:
http://users.pandora.be/antroposofie/diabasis/inhaztot.html
Het gaat om enkele honderden artikelen maar een vluchtige blik op een paar van deze verhandelingen is denk ik wel genoeg.
Zelf heb ik een uitvoerige beschouwing over dit onderwerp geschreven (over racisme in de antroposofie, de uitwassen als de Brug, de opvattingen van Steiner en die van zijn belangrijkste inspiratiebron Helena Blavatsky), te lezen onder deze link:
http://florisschreve.blog-s.nl/2008/05/11/geloof-in-kabouters-atlantis-volkszielen-en-wortelrassen-en-pas-op-voor-dark-lord-ahriman-zwart-magische-constructies-en-de-luciferische-verleiding-rudolf-steiner-en-de-antroposofie/
In mijn artikel zijn verder veel weblinks en literatuurverwijzingen opgenomen en ik kan zeker aanraden om daar ook een blik op te werpen, mochten er nog twijfels zijn.
Natuurlijk, er zijn genoeg individuele antropofen die zich oprecht niet zullen herkennen in dit beeld (ik ken er zelf genoeg). Maar dat wil niet zeggen dat de antroposfie, als leer en hoe die ook nu nog wordt toegepast, geen ernstig probleem heeft.
Floris Schreve
Floris,
Ik heb je artikel gelezen: goed onderbouwd en ik kan er weinig tot niets op afdingen. Het is duidelijk dat je niet overdrijft wanneer je stelt dat je je enkele jaren verdiept hebt in de materie. Nu is het onderwerp racisme niet dadelijk iets waarvoor ik me, als het over Steiners antroposofie gaat, druk begin te maken. Daar is een eenvoudige reden voor. Er zijn genoeg anderen die zich om dat thema bekommeren. Bovendien was voor mij al vlug duidelijk dat het niet moeilijk is om aan te tonen dat ook Steiner een kind van zijn tijd was. Een kind dat er wat Duitsland betrof nogal gelijklopende gedachten met die van de nazi’s van Hitler op nahield. Niet verwonderlijk dat een hele schare vooraanstaande antroposofen tot Hitlers partij behoorden. Die konden het blijkbaar wel met mekaar vinden. Ik heb die lijst met namen hier liggen, maar omdat ik deze site in mijn schaarse vrije tijd moet onderhouden, heb ik hem nog niet kunnen publiceren (ik ben vooral bezig met e-mails van bezoekers van mijn site tot publiceerbare verhalen te verwerken). Op de site van het Duitse Info3 vind je een lijst met toelichting. http://www.anthro-net.de/ycms/artikel_1775.shtml
Vanuit de antroposofische beweging blijft men doen alsof de nazi’s tegen de antroposofie waren door aan te halen dat de scholen door de nazipartij gedwongen werden te sluiten. Nochtans waren de banden vriendschappelijk.
‘Im Juni 1933, zum Beispiel, gab Günther Wachsmuth, Sekretär der Anthroposophischen Gesellschaft in Dornach, ein Interview der Dänischen Zeitung Ekstrabladet in Kopenhagen (erschienen in deren Ausgabe am 6. Juni 1933). Auf die Frage nach der Beziehung zwischen Anthroposophie und der Nazi Staatsgewalt gab Wachsmuth deutlich seine „Sympathie“ und „Bewunderung“ für die neuen Machthaber in Deutschland bekannt (Wagner I, S. 41). Die Zeitung titelte das Interview „Anthroposophen und Nazis Hand in Hand“, mit dem Untertitel „Dr. Günther Wachsmuth vom Goetheanum in der Schweiz erklärt seine Sympathie für Hitler“ (ebd. S. 40). In persönlicher Korrespondenz kennzeichnet Wachsmuth seine Beziehung mit Nazibeamten als „freundlich“ (Werner, S. 37). ‘
Ook interessant om weten. Er waren niet alleen vriendschappelijke banden, maar ook collaboraties. Ik haalde al aan dat er veel overeenkomsten zijn tussen de nazi- en Steiners ideologie. De antroposoof Heidenreich werkte dit al uit toen hij bemiddelaar tussen SS en Antroposofische Vereniging was.
‘Der Leiter der Christengemeinschaft, Alfred Heidenreich, hob in seinen Verhandlungen mit Nazibeamten die ideologischen Gemeinsamkeiten zwischen der Anthroposophie und dem Nationalsozialismus hervor (Werner, S. 194). Manchmal hatten diese Verhandlungen praktische Auswirkungen. Hanns Rascher, seit 1908 ein prominenter Münchner Anthroposoph und Anhänger Steiners, trat 1931 in die Nazi ein und arbeitete in den 1930ern für den Sicherheitsdienst, die SD; nachdem die Nazis an die Macht kamen, wurde er zum Kontakt zwischen dem deutschen Zweig der Anthroposophischen Gesellschaft und der SS (Werner, S. 32). Das Kontinuum der Reaktion der Anthroposophen gegenüber dem Nazismus beinhaltete nicht nur Ablehnung und Ressentiments sondern genauso Gleichgültigkeit, Kompromisse und Kollaboration.’
Iets actueler is het voorbije week verschenen, dus vers van de pers, Frankfurter Memorandum dat de discussie over Steiners uitspraken weer in een ander daglicht probeert te stellen. Er komt niet echt iets nieuws uit. Belangrijkste conclusie lijkt te zijn dat Steiners racistische en discriminerende uitspraken slechts een fractie beslaan van alles wat hij in duizenden voordrachten heeft verteld en daardoor niet voldoende gewicht in de schaal leggen om de antroposofie als racistisch te catalogeren. Dat is alsof een moordenaar wordt vrijgesproken omdat hij het overgrote deel van zijn leven niemand heeft gedood.
De auteurs van het Frankfurter Memorandum, Brüll en Heisterkamp (bekend als meer kritische antroposofen), nemen trouwens bijna volledig de conclusies van het rapport uit 2000 van de ‘Commissie antroposofie en het vraagstuk van de rassen’ over.
De conclusie die ze trekken ze als ze het over de ‘rassenleer’ van Steiner hebben is niet alleen lachwekkend, maar ook weer typisch antroposofisch te noemen: Steiners rassenleer wordt verkeerd begrepen, want eigenlijk wordt met het begrip ‘ras’ cultuurontwikkleingsperiode bedoeld. Wel vermeldt men erbij dat Steiner niet consequent was in het gebruik van beide woorden en ze blijkbaar door elkaar haspelde.
http://www.info3.de/ycms/download/frankfurter_memorandum.pdf
Wat je schrijft over het sektarische in de antroposofische beweging kan ik onderschrijven. Er heerst een superioriteitsgevoel waardoor buitenstaanders als onwetenden worden bestempeld. Kritische mensen binnen de beweging worden in veel gevallen afgezonderd en contact met ‘afvalligen’ wordt vermeden, zelfs aan de anderen afgeraden. Ik herinner me dat ik na het uiten van kritiek door groepjes steinerschoolleerlingen werd uitgescholden, tot schijnbaar vermaak van de toezichthoudende leraren. Ik was op dat moment trouwens al officieel verbannen. http://www.antroposofia.be/steinerscholen/Klachten/Bijlagen/toegangsverbod-ramon-bijlage4.pdf
De door jou aangehaalde website ‘De Brug’ ken ik ook. Om een duidelijk beeld te krijgen van het binnen de antroposofische beweging gangbare wereldbeeld, is die website een van de beste bronnen in het Nederlands taalgebied. De webmaster van die site heeft wel de voor antroposofen niet gebruikelijke, maar dankbare eigenschap dat hij ook een antwoord geeft wanneer je hem een moeilijke vraag stelt. Over de vrij radicale gedachtenspinsels op die site valt ontegensprekelijk een en ander te zeggen. En dat is wat publiek wordt gemaakt.
Kan je nagaan waarover en hoe ver het gaat bij zaken die niet op papier (mogen) worden gezet.
Ik wil je nog bedanken voor je uitgebreide bijdrage.
Vriendelijke groeten
Ramon DVJ
Er is zeker spraken van rasisme binnen de vrije scholen, mijn zoon heeft het aan den lijve ondervonden en dat ging heel ver, het heeft twee jaar geduurd en de leerkrachten stonden erbij, en keken ernaar!
Dat de antroposofie geen sekte is daar kan ik een boekje over open doen.
Er zijn inmiddels een aantal tuchtzaken geweest tegen een antroposofische psychotherapeut, zij is voor het leven geschorst uit het bigregister, alles is te vinden op http://www.medicalfacts.nl en de site misbruik door hulverleners.
Het gaat hier om het voormalig burnoutcentrum Daidalos te driebergen, deze mensen waren antroposofisch.
Ook twee vandaag heeft in 2005 hier een uitzending over gemaakt.
En dat voormalige burnout centrum had wel degelijk sektarische trekken, mensen werden daar letterlijk financieel uitgekleed ! Lees en huiver.
vriendelijke groeten
Maria